نثري نظم

نثري نظم
آدرش

ديس بابت هڪ نظم

مُنهنجي ديس جو قومي ترانو
ڪهڙِي ٻولِيءَ ۾ لِکيلُ آهي؟

ماني چنڊَ وانگرُ پري ٿِي وَئي آهي
بصرَ ستارا ٿي وَيا آهِنِ
اَسان ڦاهِيءَ ڦندا تيار ڪري رهيا آهيُون.

مُنهنجي ديسَ ۾
وقت گذرندو ويندو آهي
زندگِي الائي ڪٿي آهي؟

جَهنم جو دَروازو
مُنهنجي ديسَ وٽان کُلندو آهي.

مُنهنجو ديسُ ڇا آهي؟
صحرا ۾ رُلندڙ قيسُ آهي
يا ڪو ڪارو ماتِمي ويسُ آهي.

منهنجي ديسَ ۾
بادشاههَ جي نظر ۾
زوريءَ زَنا ٿيندڙَ عورت
آمريڪن شهريتَ وٺڻَ جي
ريهرسل ڪندي آهي.

مُنهنجو ديسُ هڪ اُٿيٽر آهي
جنهن ۾ هَلندڙ ناٽڪ
خُدا به نَه لِکيو آهي.

مُنهنجي ديسَ جي آسمانُ جو رنگُ
برابَر نيرو آهي
پر بادشاههَ جي دل جو رنگُ
ڪارو آهي.

بادشاهه عوام جو
ڌَنارُ هوندو آهي.
منهنجي ديسَ جو بادشاهه
بگهڙ آهي.



¯

هڪَ عربَ بابَت نظم

عربَ جو گهوڙو
عربستان ۾ آهي

عَربُ اَسان وٽ
شِڪارَ تي آيلُ آهي
۽ ريسٽ هائوس ۾ ٽِڪَيلُ آهي.

اَڌَ رات جو
عربَ جي ڪَمري ۾
تيرهن سالن جي نينگري کي
اُماڻيو ويندو آهي
هُنَ جون رڙيون
آسمان تائين ڇو نه ٿيون پُڄَن؟

عربَ جو گهوڙو
عربستان ۾ اَڪيلو آهي
کجيءَ ۾
کارڪُون سُڪِي وَيُون آهِن.

ادل سومرو

اجازت نامي کانسواءِ لکيل نظم

آمر جون اکيون بگهڙ جون
۽ دل گدڙ جي هوندي آهي.
آمريت جي پن ڇڻَ ۾،
پکي اُداس رهندا آهن.
هوائون روئنديون آهن
گُل مُرجهائجي ويندا آهن.
۽ شڪارين جي تعداد ۾
واڌارو ٿيندو آهي.
مون آمر بابت هڪ نظم لکڻ چاهيو
پر مونکي چيو ويو ته:
نظم لکڻ لاءِ اجازت نامو ضروري آهي.
مون سوچيو ته
اجازت نامي سان لکيل
هڪ ڊنل نظم کان بهتر آهي ته
هڪ نعرو ايجاد ڪيو وڃي
پر نَعرو به آمر کي نٿو وڻي
۽ نظم لکڻ کان پهريائين
رَت سان لکيل هڪ نعرو
روڊ تي بڪتر بند گاڏيءَ هيٺان اچي
مري وڃي ٿو.
جن اکين جا ڳوڙها سُڪي ويا آهن
آمر، اُنهن اکين لاءِ
ڳوڙها- گئس جا گولا اُماڻي ٿو.
اخبارن ۾، ايمبولينس سروس، جيلن
گرفتاريءَ جي وار نٽن
۽ ڪوڙن جي خبرن سان گڏ
ريس ڪورس جي گهوڙن جون خبرون
شايع ٿينديون رهن ٿيون.
مان اُنهيءَ شخص بابت
هڪ نظم لکڻ چاهيان ٿو
جيڪو، نعري ايجاد ڪرڻ جي ڏوههَ ۾
تخت کان تختي تائين پهچي ويو.
مان لاکاٽ جي مائرن بابت به
هڪ نظم لکڻ چاهيان ٿو
جيڪي، شهيدن جا رَت هاڻا ڪپڙا
ڦاٽل پوتيون
۽ سڙيل خواب
پنهنجن ٻارڙن کان لڪائي رکن ٿيون.
ديس تي اُداسيءَ جو رنگُ
ڦهلبو ٿو وڃي
چهرن کان مسڪراهٽ
رُسي وئي آهي
پر آمر، دندان ساز جي مشوري سان
مسڪرائيندو رهي ٿو.
مون اجازت نامي کان سواءِ
هڪ آزاد نظم لکڻ شروع ڪيو ته
منهنجي نالي گرفتاري جا وارنٽ
جاري ڪيا ويا
جنهن وقت آمر کي
هجرت جون هوائون کڻي ويون
انهيءَ وقت منهنجي نظم جي شاخن تي
نوان گؤنچ ڦٽي رهيا هئا!...


نظم

مصطفيٰ نانگراج

هن جو ڪوئي دوست ناهي!

هُن جو گهر ۾ ڪوئي دوست ناهي
ڇاڪاڻ ته هو گهر ۾
پگهار کان اضافي پئسا نٿو آڻي.

هُن جو آفيس ۾ ڪوئي دوست ناهي
ڇاڪاڻ ته هو آفيس ۾
ڪمچوري ۽ بي ايمانيءَ جي اجازت نٿو ڏئي.

هُن جو ان جاءِ ڪوئي دوست ناهي
جتي هو زمانن کان رهي ٿو
ڇاڪاڻ ته هو هر ڪنهن مان
اجتماعي سوچ جي تقاضا ڪري ٿو.

هڪ ڏينهن هن جي معصوم ڌيءُ
هن کان پُڇي ٿي
”اَبُو اوهان جو ڪو ئي دوست ڇو ناهي؟
جنهن کي آئون چاچو چئي سگهان!!“

هُن ڌيرج وچان وراڻيو:
”پاڻ ٻئي جو دوست آهيون!
اڄ کان آئون تنهنجو چاچو آهيان.“
ٻار فرشتا ٿيندا آهن.








¯

انسان جي تخليق
هڪڙي مصور
هڪ ڏينهن ڊگهي خاموشيءَ کانپوءِ
ننڍڙي ٻار جا مُرڪندڙ چَپَ
ٺاهڻ شروع ڪيا-
چَپَ ٺهندي ٺهندي
بندوق جي ناليءَ ۾ بدلجي ويا
ڪاوڙ مان هُن اُها شيٽ ڦاڙي ڇڏي
۽ نئين شيٽ تي ٻارڙي جون اکيون ٺاهڻ لڳو
اکيون ٺهندي ٺهندي ٻه ڪارتوس بڻجي ويا
تڏهن مصور نهايت ئي بخيل ٿيندي
اُن شيٽ کي ٻرندڙ چُلهه ۾ اڇلي ڇڏيو
۽ ڀر ۾ پيل پُٽَ جي سليٽ تي
ٻارڙي جو قلم جهليل هٿ ٺاهڻ لڳو
۽ اُهو هٿ به ٺهندي ٺهندي
بندوق جو ٽائگر بڻجي ويو...
تڏهن مصور قلم ۽ برش ٽوڙيندي
اکين مان لڙڪ لاڙيندي ڀُڻڪيو:
هاڻ شايد ڪو ئي به تخليقڪار
”انسان“ کي تخليق نه ڪري سگهندو.
ڪجهه مختصر نظم
نياز نديم
معاهدو

اسان اهو طئه ناهي ڪيو ته
هڪ ئي وقت، هڪ ئي موضوع تي
هڪ جهڙا نظم لکنداسين.
اڄ جي نيرن تي آمليٽ ئي کائڻو آ
اهو به اسان گڏجي ناهي سوچيو.
هڪ ٻئي کي اهو ناهي ٻڌايو ته
اسان مان هڪ سمهندو ۽
ٻئي جي ننڊ پوري ٿيندي
هڪ روئيندو ۽
ٻئي جو بار هلڪو ٿيندو
پوءِ به ڪيترن ئي ڏينهن کان
اهو ئي سڀ ڪجهه ٿي رهيو آهي، جو
محبت ڪوئي ٿيل معاهدو ناهي هوندو.

واعدي خلافي

تو اڄ منهنجي حصي جو ڏک به روئي ڇڏيو
دل مان ڪِريل هڪڙو لڙڪ
صرف پاڻيءَ جو ڦڙُو ناهي هوندو
هڪ پورو سمنڊ هوندو آ
جيڪو هڪ ٻيءَ دل کي ٻوڙي سگهي ٿو
پر منهنجو واعدو ته
تنهنجا ڳوڙها پي وڃڻ هو
انهن ۾ ٻڏي وڃڻ جو نه.


پَرَ
تو منهنجا پَرَ ڪٽڻ جي ڳالهه ڪئي
پر مان ته پکي ناهيان
مان هڪ لغڙ آهيان
جنهن جا پَرَ نه پر ڏور ٿيندي آ
جيڪا اڳ ۾ ئي تنهجي هٿ ۾ آ.

گُڏي

مون
* گُڏيءَ جي اک سان
شهر ڏسڻ ته شروع ڪيو
پر هاڻ جڏهن
گُڏي شهر بدر پئي ٿئي ته
مان انڌو ٿيندو پيو وڃان.

آزادي

تون ۽ مان
ڪتابن ۾ پڙهيل
ان لٺ جيتري آزاديءَ جو
حق ئي استعمال ڪندا آهيون
جنهن جي سِڌَ ۾ ڪنهن جو نڪ نٿو اچي
پر پوءِ به
اسان جو نڪ
روزانو ڪنهن ڪنهن جي
لٺ جي سِڌَ ۾ اچي وڃي ٿو.
توسان گڏ

تو سان گڏ گهمندي
منهنجو پورو جسم پير هوندو آ
توکي ڏسندي
سمورو وجود اک بڻجي ويندو آ
توکي چمندي
سڄو سَرير چَپ ٿي پوندو آ
ان ڪري
تو سان گڏ گهمندي
توکي ڏسندي
۽ توکي چمندي
ڪڏهن ناهيان ٿڪبو.

حسن پرست

ها مان حسن پرست آهيان
پر ڳالهيون به وارن جيان
خوبصورت ٿي سگهن ٿيون.
فرق صرف ايترو آ
جو خوبصورت وار وکري
اُڻٽيهينءَ جي اونداهي آڻين ٿا
۽
ڳالهيون وکري چوڏهينءَ جي چانڊوڪي-
۽ مون کي انڌيرو نه روشني گهرجي.

سينڊوچ
مان زندگيءَ کي
۽ تنهنجي پيار کي
اهو سينڊوچ بنائڻ نٿو چاهيان
جيڪو مان کائي نه سگهيس ۽
تنهنجي پرس ۾ رهجي ويو.
بک

ڪڏهن جي پڇڻ چاهين ته
مون کي بک لڳي آ يا نه
ته منهنجي پيٽ کي نه پر
اکين کي ڏسندي ڪر.


تون ۽ مان

حقيقت هڪ نانگ آ
جنهن تي ڪير پير نٿو رکي
نه تون- نه مان.
خواب خوبصورت پرندا آهن
جن کي هر ڪوئي پالڻ چاهي ٿو
تون به- ۽ مان به.


تنهائي

ڳاڙهي چَپ تي
ڪاري تِر جي تنهائي
تون ڇا ڄاڻين.؟


هڪ ڇٽي I
هڪ ڇٽي
بارش کي روڪي نه سگهندي آ
صرف
بارش ۾ گهمڻ جو
اعتماد ڏيندي آ.

سمنڊ ۾ ڍنڍ

او سامونڊي جي شهر جي ڇوڪري
پنهنجي اکين کي
اها ڍنڍ نه بڻاءِ
جيڪا دک جي هڪ پٿري لڳڻ تي
ڇلڪڻ لڳي.





¯

هڪ ڇٽي III

زندگي ائين ئي آ منهنجي جان!
جڏهن بارش هجي ته ڇٽي ميسر نه
۽ جڏهن بارش رُڪجي وڃي ته
ڇٽي به مليو وڃي!

تون چوين ٿي
مان Accommodating آهيان
پر ڇا ڪريان جو
مان خود
ڪٿي Accommodating نٿو ٿي سگهان.

’ھميڻ چاھيئڳ تھا ملنا.‘
تون ۽ مان
رزانو هڪ ٻئي کي
سمجهائيندا آهيون ته
’ھميڻ چاھيئڳ تھا ملنا
ڪس اور سر زمين پر
ڪس اور آسمان ميڻ‘
پر اسان پوءِ به
ان ئي سر زمين تي
ان ئي آسمان هيٺ ملندا آهيون
جيڪي اسان جا ناهن.

On Your disposal
فون جي گهنٽيءَ سان
ساههَ جو سڳو جڙيل آ
فون وڄي ٿو
”تو سان ملڻ پئي چاهيم پر...“
”سوچيم توکي گُهرائي وٺان پر...“
”چڱو، سڀاڻي ته ملنداسين نه...“
روزانو هڪ فون جي گهنٽي
هڪ ڏينهن جو انتظار ڏئي ويندي آ
۽ هڪ ڏينهن جو ساهه ڏئي ويندي آ.
ضياءُ شاهه

سازش رڳو دشمنن طرفان ناهي ٿيندي
اسان جي ڪمرن جون ڀتيون
پٺيون مليل جاڙن ڀينرن وانگي هيون
۽ پلويڙا چوڪيدارن وانگي
وچ ۾ رڪاوٽ هئا.
اسان جو پيار
کٽمٺڙن جي ڏي وٺ کان
شروع ٿيو
اهو ڪنهن نرواڻ وانگي هو
يا پهرئين کاڌل صوف جي
ذائقي وانگي.
مان جڏهن
جبلن ڏانهن ويل هوس يا
اماڻيو ويو هوس
ته هوءَ
پرڻجي ويئي
پنهنجي گهر ڀاتين مون کي
ٻار مشهور ڪيو هو
تنهن ڪري ملي نه سگهياسون
سازش رڳو
دشمنن طرفان ناهي ٿيندي!

رستي ۾ شام

بلبلون ڪڏهن ٻولينديون؟
ڪجهه اڃا اوسيئڙو ڪر!
گل ڪڏهن ٽڙندا؟
ڪجهه اڃا اوسيئڙو ڪر!
مچ ڪڏهن مچندا؟
ڪجهه اڃا اوسيئڙو ڪر!
چڳون اڇيون ٿي ويون ۽ امنگون سرد ٿي ويون
بلبلن ٻوليو، گل ٽڙيا، مچ مچيا-
ڇا ٿيو!



عشق جو انعام

سڙيل چيچ جو زخم ڀرجي وڃي
ساڙو رهجي ويندو آهي
تڙيل شخص پاڻ سنڀالي وٺي
ساڙو رهجي ويندو آهي
زلزلو اچي، لنگهي وڃي
ساڙو رهجي ويندو آهي.
تنهنجي منهنجي وچ ۾
هجر جو سمنڊ ڇوليون پيو هڻي
ساڙو ته هوندو!


ذائقو

اوجاڳن ۾ وڏو مزو آهي
رڃ پٺيان ڊوڙڻ ۾ به
راحت لڪل آهي
درد، جيڪو نسن ۾
رت سان گڏ ڊوڙي ٿو
ان جو ذائقو پنهنجو آهي.


سنڌ راڻيءَ جي شهادت
ناريءَ نِوڙي ميڻ بتي ٻاري آهي
ٻار تصوير چمي آهي
ٻاهر ڪاري ٻاٽ آهي
ڏور کان نعرن جا
پڙاڏا پيا گونجن
ساڻ بندوقن جا ٺڪاوَ
ماڻهن جي انبوهه باهيون ڏنيون آهن
دفترن کي به، بينڪن کي به
ڄڻ پنهنجا ايمان ساڙيندا هجن
ناريءَ جي اکين مان لڙڪ ٽميا آهن
ٻار سندس ڳل چميا آهن
ٻاهر ڪاري ٻاٽ آهي.


















شبنم بلوچ
ٽي ننڍڙا نظم

سازش

الميو

اڌورين شين کان
نفرت ڪندڙ هوءَ ڇوڪري
زندگيءَ جي شروعات
اڌوري پيار سان ڪري ويٺي!


ڪجهه به ڍنگ سان ناهيان ڪري سگهي
.
اڄ توکي معاف ڪندي
سوچيان پئي ته مان!
ڪا به شيءِ ڍنگ سان
ناهيان ڪري سگهي
نه محبت، نه نفرت!


هو ماڻهو

هو ماڻهو جو پنهنجن
حقن لاءِ رڙي پيو
سوچيان ٿي کيس
ڪير ٻڌي پيو؟
سواءِ ديوارن جي.

فوزيه بانو
خوف

نصير مرزا...
تون ”دردانه“جي
”شڪ“ خاطر
پاڻ کي هڪ ڪمري ۾
”لاڪ“ ڪري
ان جي چاٻي
ان ئي حوالي ڪري ڇڏي آ
پر...
ڇا دردانه نٿي ڄاڻي
ته هر شيءَ جي
ڊپليڪٽ مارڪيٽ ۾
”اويليبل“ آ...!














احتجاج

جڏهن کان ”پريس ڪلب“ آڏو
زندگي هٿ ۾ بينر کڻي
ڪرڻ لڳي آ احتجاج...
تڏهن کان ”وقت جو سلطان“
رعايا کان
ساهه کڻڻ جو به
وٺڻ لڳو آ ”وياج“.









زندگي

سانجهيءَ کانپوءِ ٻهراڙيءَ ۾
زندگي
ائين ستي پئي آهي
ڄڻ
ڪائي ”ڪتي“
مئي پئي آهي!
* گڙيا ڪي آنکھه سي شهر ڪو ديکهو،
مظهرالاسلام جي افسانن جو مجموعو