مزاح
فيملي پلا ننگ
امتياز ابڙو
اها پلاننگ جيڪا ڪنهن فيمليءَ جي خلاف ڪجي ته ان کي فيملي پلاننگ چئبو آهي....چون ٿا،’’ وقفو ڪريو....ڪيئن به ڪري وقفو ڪريو...“اسانکي ته وقفو ، ٽي وي ڊرامن ۾ به نه وڻندو آهي...جيڪڏهن ڪمپيئر چوندو ته ، ”هاڻي وٺون ٿا وقفو“ ته لڳندو ڄڻ اسانکي چئي رهيو آهي ته ، ’’ اهي ٻار کوڙ آهن ، هاڻي وقفو ڪريو...‘‘ جيئن هڪ هوسٽ ڇوڪريءَ چيو ته، ’’ ...دوستو..هاڻي وٺون ٿا وقفو...‘‘ ته منهنجي هڪ دوست ان ڇوڪريءَ جي مڙس کي وڃي چيو ته ، ’’ تنهنجي زال ٽيويءَ تي هر پندرنهن منٽن کان پوءِ چوي ٿي ته..وقفو ڪريو..ڇا، تنهنجي زال هيلٿ ورڪر آهي!؟‘‘
جيئن اسان هڪ ٻارنهنِ ٻارن جي پيءُ ، جنهن جي ٻارن جو تعداد ايترو آهي جو ٻاهر پاڙي ۾ اگر ڪو ٻار ٿنڀي جو بلبُ به ڀڃي ڇڏيندو ته سڀني کي پَڪ ٿي ويندي ته اهو بَبَن بادشاهه جو ٻارُ هوندو...اسان ان جي زال کان پڇيو ،’’ ايترن ٻارن ۾ گذران ڪيئن ٿو ٿئي؟‘‘ ته چيائين،’’ صبح جو پاپا کائون...ٻارن جو پاپا خود پاپا کائيندو آهي...چانهه جو ايڏو وڏو ديڳڙو چڙهندو جو پاڙي جون مايون گهر اچي پڇنديون ته،’’ اَدي... چانهه ڪيڏي مهل ورهائيندائو ؟‘‘ منهنجو مڙس وري اهڙو وات جو وائڙو،جو صبح جو آئون ٻارن ۾ چانهه ورهائيندس ته پري کان ئي رڙ ڪري چوندو ته، ’’ دو چاءِ مارو استاد...!‘‘ چانهه جي اها ديڳ جڏهن اسان خريد پئي ڪئي ته خود دڪاندار به پڇيو هو ته ، ’’ ايڏي وڏي ديڳ پيا خريد ڪريو...ڇو ، گهر ۾ سمهڻ لاءِ ڪمرا ڪونه آهن ڇا؟‘‘
فيملي پلاننگ جي ٻي معني اها به آهي ته ،’’ اها فيملي جيڪا سڄو ڏينهن ويٺي، ڪنهن نه ڪنهن جي خلاف پلاننگ ڪري...!‘‘ فيملي پلاننگ کي انگريزيءَ ۾ خانداني منصوبابندي چئبو آهي ۽ خانداني منصوبابنديءَ کي وري سنڌيءَ ۾ فيملي پلاننگ چئبو آهي...اهي ڪم جيڪي خانداني منصوبابنديءَ ۾ ٿيندا آهن، اهڙا ساڳيا ڪم فيملي پلاننگ ۾ نه ڪري سگهبا آهن. جيئن هڪ نوجوان شادي شده کي چيم ته ،’’ ٻار فقط ٻه ڄڻيو“..ته مرڳو منهنجا ٻه اَڌ ٿي ڪيائين..! وري هڪ ٻئي شخص کي چيم ته ،’’ ٻار ايترا ڄڻيو، جو گهٽ ۾ گهٽ توهان کي ڳڻپ ۾ تڪليف نه ٿئي !‘‘ ته اهو ٻڌي، هن مون ۾ ائين نهاريو ڄڻ مون هن کان ٻه ٽي ٻار اُڌارا گهريا هجن!...وري هڪ ٽئين شخص کي چيوسين، ”گهڻا ٻار مٿي جو سور آهن!‘‘ ته يڪدم ايڏو وڏو ليڪچر شروع ڪيائين جو خود منهنجي مَٿي ۾ اچي سور پيو!
هڪڙي ڀتِ تي لکيل هو ،’’ ٻار ايترا ڄڻيو جو اهي وڏا ٿين ته توهان هنن کي سڃاڻي سگهو!‘‘ ائين ئي هڪ پاپوليشن جي ملازم کي چيوسين ته ’’ توهان هيستائين ڪجهه به نه ڪيو آهي؟‘‘ ته چيائين،’’ڪجهه نه ڪرڻ به ڪجهه ڪرڻ آهي!‘‘ هڪ ٻئي ملازم وري چيو ته، ’’ اسان جي آفيسر کي خود اَٺ ٻار آهن.!‘‘ آفيسر کان پڇيوسين ته چيائين، ’’ ڀلي ايترا ٻارَ هجن.آفيسر آهيون.مال ٿا کائون..ايتري ملڪيت ويندي ڪيڏانهن؟ ‘‘ هڪ قوم پرست کان پڇيوسين ته چيائين، ’’ اسين ٻار گهٽ ڄڻينداسين ته اقليت ۾ تبديل ٿي وينداسين...اها اسانکي اقليت ۾ تبديل ڪرڻ جي سازش آهي...!‘ هڪڙي غريب کان پڇيوسين ته ،’’ توهان کي يارنهن ٻار آهن ته پوءِ سمهندا ڪيئن آهيو؟‘‘ ته چيائين ،’’ هڪڙي کَٽ تي ايترا ٻار سمهندا آهن جو ڪوبه هڪڙو ٻئي کي سمهڻ نه ڏيندوآهي...ڪو ٻار کَٽ هيٺان ، ڪو ٻار کٽن جي وچ ۾ ، ڪو ٻار الماڙيءَ مٿان ، ڪو ٻار الماڙيءَ ۾ اندر، ننڍا ننڍا ٻار ته اسان ڀِت ۾ ڪوڪا هڻي ٽنگي ڇڏيندا آهيون ڪڏهن هن وري وال ڪلاڪ لاهي، ان جي جاءِ تي ٻار ٽنگي ڇڏيندا آهيون..!“ هڪ صفا مِسڪين ٻڌايو، ’’ منهنجا اَٺَ ٻار آهن...‘‘ ۽ ائين چيائين، ڄڻ چوندو هجي ، ’’منهنجا اُٺَ ٻار آهن...!‘‘چيائين ، ’’منهنجي گهر جي ڀر ۾ شادي هال آهي...‘‘ جيتوڻيڪ شادي هال جي ڀر ۾ هن جوگهر آهي...وڌيڪ چيائين ، ’’ انهيءَ شادي هال جي ڪري ئي اسين سٺن حالن ۾ آهيون!‘‘
....حالن تي زور ائين ڏنائين ڄڻ هو هالن ۾ پيدا ٿيو هجي!
هڪ ٻئي همراهه چيو ،’’ملڪ ۾ تيرنهن ڪروڙ ماڻهو آهن ۽ مون نَو ٻار ڄڻيا ته ڪهڙو ملڪي ايڪا نامي تي بار پوندو!‘‘ هڪڙي هيلٿ آفيسر کان گهڻن ٻارن جي نقصان جو پڇيوسين، جنهن جي خود هيلٿ خراب پئي لڳي... چيائين،’’ گهڻن ٻارن جي ڪري وڏڙا غائب ٿيو وڃن.ڪمرو سڄو ٻارن سان ڀريو پيو هوندو ، ۽ وڏڙا انهن ۾ ائين لڪا پيا هوندا، جهڙو ٽافين جي گودام ۾ ٻه ٽي ناريل پيا هجن!‘‘
اسان جو دوست بَبن بادشاهه ٻارن ۾ ايترو مقبول ڪونهي جيترو ٻارن جي ڪري مقبول آهي ڇوته بَبن بادشاهه کي ايترا ته ٻار آهن... ڄڻ هن اهي ٻار چانهه جي دٻن مان کٽيا هجن..۽ جڏهن چانهه وارن ٽي ويءَ تي ڀَريس ته چيائين، ’’ منهنجو نالو بَبن بادشاهه آهي. ويٺل ڳوٺ انڌو نگر.. مون هڪڙو اوڌر تي چانهه جو دَٻو ورتو ۽ انعام ۾ نڪتيون آهن ، ٻه هزار سي سي واريون ٽي زالون..!‘‘پڇيائونس ،’’ ايترا ٻار ڪٿي سمهاريندو آهين؟‘‘ چيائين،’’ مون وٽ ٻارن جي لائبرري آهي...A کان Z تائين هر ٻار مون وٽ پڪي جلد ۾ رکيل آهي!‘‘
پوليو جا ڦڙا ائين پياريندو، جو ٻه ٻار پيئندا ۽ ٽي ڀڄي ويندا..۽ جيڪي نه پيئندا انهن جي بدران وري پاڻ پي ڇڏيندو چيائين،’’ مون واري هڪ ننڍڙي ته هن ڀيري رڙيون ڪندي چيو: ’’one hundred ‘‘ دفعا پي چڪوآهيان...ڦڙا ڦڙا ڪري پيا ڏيو ، يڪو گلاس نٿا پياريو...!‘‘
ٻارن کي اسڪول ڇڏيندو ته ڳڻي ڏيندو ۽ ڳڻي وٺندو...ڪيڏانهن گهمڻ ويندو ته موٽر سائيڪل تي ايترا ٻار ويهاريندو جو جنهن موٽر سائيڪل تي ٻارَ ويهاريندوآهي، اها صرف ڌِڪن ۽ ڌُڪن سان هلندي آهي .اها شهر جي واحد موٽر آهي جيڪا سائيڪل کان به آهستي هلندي آهي...۽ ان تي ٻار وري ايترا اچي ويهي رهندا، جو اڌ موٽر تي ويهندا ۽ اڌ سائيڪل تي ويهندا. پاڻ وري چوندو،’’ هي شهر جي واحد سائيڪل آهي جنهن مان آئون موٽر وارو ڪم وٺندو آهيان.‘‘ ٻار وري چوندا، ”اسين موٽر سمجهي چڙهندا آهيون ۽ سائيڪل سمجهي لهندا آهيون...‘‘ڪنهن چيس ،’’ مٿي تي هيلمِٽ ڇو نٿو پائين؟‘‘ چيائين ،’’ هيلمِٽ پائيندس ته پوءِ ننڍڙو پَپوُ ڪٿي ويهندو ؟‘‘
بَبن بادشاهه ڇاڪاڻ ته اخبار ۾ ڪم ڪندو آهي ان ڪري ٻارن کي به اهڙين نظرن سان ڏسندو ڄڻ انهن ۾ به پروف جون چُڪون ڳوليندو هجي...ٻارن کي سزا ڏيڻي هوندس ته سڀني کي اخبار جو ڪو ايڊيٽوريل پيج ڏيئي چوندو،’’هاڻي اهي سڀ ڪالم سڄي جا سڄا پڙهي ڏيکاريو...!‘‘ هڪ ڀيرو ڪنهن پڇيس، ’’ توهان کي ڀلا ٽوٽل گهڻا ٻار آهن ؟‘‘ چيائين،’’ اوڻيهه شايع ٿي چڪا آهن ۽ ويهون پريس ۾ آهي..!‘‘
فيملي پلا ننگ
امتياز ابڙو
اها پلاننگ جيڪا ڪنهن فيمليءَ جي خلاف ڪجي ته ان کي فيملي پلاننگ چئبو آهي....چون ٿا،’’ وقفو ڪريو....ڪيئن به ڪري وقفو ڪريو...“اسانکي ته وقفو ، ٽي وي ڊرامن ۾ به نه وڻندو آهي...جيڪڏهن ڪمپيئر چوندو ته ، ”هاڻي وٺون ٿا وقفو“ ته لڳندو ڄڻ اسانکي چئي رهيو آهي ته ، ’’ اهي ٻار کوڙ آهن ، هاڻي وقفو ڪريو...‘‘ جيئن هڪ هوسٽ ڇوڪريءَ چيو ته، ’’ ...دوستو..هاڻي وٺون ٿا وقفو...‘‘ ته منهنجي هڪ دوست ان ڇوڪريءَ جي مڙس کي وڃي چيو ته ، ’’ تنهنجي زال ٽيويءَ تي هر پندرنهن منٽن کان پوءِ چوي ٿي ته..وقفو ڪريو..ڇا، تنهنجي زال هيلٿ ورڪر آهي!؟‘‘
جيئن اسان هڪ ٻارنهنِ ٻارن جي پيءُ ، جنهن جي ٻارن جو تعداد ايترو آهي جو ٻاهر پاڙي ۾ اگر ڪو ٻار ٿنڀي جو بلبُ به ڀڃي ڇڏيندو ته سڀني کي پَڪ ٿي ويندي ته اهو بَبَن بادشاهه جو ٻارُ هوندو...اسان ان جي زال کان پڇيو ،’’ ايترن ٻارن ۾ گذران ڪيئن ٿو ٿئي؟‘‘ ته چيائين،’’ صبح جو پاپا کائون...ٻارن جو پاپا خود پاپا کائيندو آهي...چانهه جو ايڏو وڏو ديڳڙو چڙهندو جو پاڙي جون مايون گهر اچي پڇنديون ته،’’ اَدي... چانهه ڪيڏي مهل ورهائيندائو ؟‘‘ منهنجو مڙس وري اهڙو وات جو وائڙو،جو صبح جو آئون ٻارن ۾ چانهه ورهائيندس ته پري کان ئي رڙ ڪري چوندو ته، ’’ دو چاءِ مارو استاد...!‘‘ چانهه جي اها ديڳ جڏهن اسان خريد پئي ڪئي ته خود دڪاندار به پڇيو هو ته ، ’’ ايڏي وڏي ديڳ پيا خريد ڪريو...ڇو ، گهر ۾ سمهڻ لاءِ ڪمرا ڪونه آهن ڇا؟‘‘
فيملي پلاننگ جي ٻي معني اها به آهي ته ،’’ اها فيملي جيڪا سڄو ڏينهن ويٺي، ڪنهن نه ڪنهن جي خلاف پلاننگ ڪري...!‘‘ فيملي پلاننگ کي انگريزيءَ ۾ خانداني منصوبابندي چئبو آهي ۽ خانداني منصوبابنديءَ کي وري سنڌيءَ ۾ فيملي پلاننگ چئبو آهي...اهي ڪم جيڪي خانداني منصوبابنديءَ ۾ ٿيندا آهن، اهڙا ساڳيا ڪم فيملي پلاننگ ۾ نه ڪري سگهبا آهن. جيئن هڪ نوجوان شادي شده کي چيم ته ،’’ ٻار فقط ٻه ڄڻيو“..ته مرڳو منهنجا ٻه اَڌ ٿي ڪيائين..! وري هڪ ٻئي شخص کي چيم ته ،’’ ٻار ايترا ڄڻيو، جو گهٽ ۾ گهٽ توهان کي ڳڻپ ۾ تڪليف نه ٿئي !‘‘ ته اهو ٻڌي، هن مون ۾ ائين نهاريو ڄڻ مون هن کان ٻه ٽي ٻار اُڌارا گهريا هجن!...وري هڪ ٽئين شخص کي چيوسين، ”گهڻا ٻار مٿي جو سور آهن!‘‘ ته يڪدم ايڏو وڏو ليڪچر شروع ڪيائين جو خود منهنجي مَٿي ۾ اچي سور پيو!
هڪڙي ڀتِ تي لکيل هو ،’’ ٻار ايترا ڄڻيو جو اهي وڏا ٿين ته توهان هنن کي سڃاڻي سگهو!‘‘ ائين ئي هڪ پاپوليشن جي ملازم کي چيوسين ته ’’ توهان هيستائين ڪجهه به نه ڪيو آهي؟‘‘ ته چيائين،’’ڪجهه نه ڪرڻ به ڪجهه ڪرڻ آهي!‘‘ هڪ ٻئي ملازم وري چيو ته، ’’ اسان جي آفيسر کي خود اَٺ ٻار آهن.!‘‘ آفيسر کان پڇيوسين ته چيائين، ’’ ڀلي ايترا ٻارَ هجن.آفيسر آهيون.مال ٿا کائون..ايتري ملڪيت ويندي ڪيڏانهن؟ ‘‘ هڪ قوم پرست کان پڇيوسين ته چيائين، ’’ اسين ٻار گهٽ ڄڻينداسين ته اقليت ۾ تبديل ٿي وينداسين...اها اسانکي اقليت ۾ تبديل ڪرڻ جي سازش آهي...!‘ هڪڙي غريب کان پڇيوسين ته ،’’ توهان کي يارنهن ٻار آهن ته پوءِ سمهندا ڪيئن آهيو؟‘‘ ته چيائين ،’’ هڪڙي کَٽ تي ايترا ٻار سمهندا آهن جو ڪوبه هڪڙو ٻئي کي سمهڻ نه ڏيندوآهي...ڪو ٻار کَٽ هيٺان ، ڪو ٻار کٽن جي وچ ۾ ، ڪو ٻار الماڙيءَ مٿان ، ڪو ٻار الماڙيءَ ۾ اندر، ننڍا ننڍا ٻار ته اسان ڀِت ۾ ڪوڪا هڻي ٽنگي ڇڏيندا آهيون ڪڏهن هن وري وال ڪلاڪ لاهي، ان جي جاءِ تي ٻار ٽنگي ڇڏيندا آهيون..!“ هڪ صفا مِسڪين ٻڌايو، ’’ منهنجا اَٺَ ٻار آهن...‘‘ ۽ ائين چيائين، ڄڻ چوندو هجي ، ’’منهنجا اُٺَ ٻار آهن...!‘‘چيائين ، ’’منهنجي گهر جي ڀر ۾ شادي هال آهي...‘‘ جيتوڻيڪ شادي هال جي ڀر ۾ هن جوگهر آهي...وڌيڪ چيائين ، ’’ انهيءَ شادي هال جي ڪري ئي اسين سٺن حالن ۾ آهيون!‘‘
....حالن تي زور ائين ڏنائين ڄڻ هو هالن ۾ پيدا ٿيو هجي!
هڪ ٻئي همراهه چيو ،’’ملڪ ۾ تيرنهن ڪروڙ ماڻهو آهن ۽ مون نَو ٻار ڄڻيا ته ڪهڙو ملڪي ايڪا نامي تي بار پوندو!‘‘ هڪڙي هيلٿ آفيسر کان گهڻن ٻارن جي نقصان جو پڇيوسين، جنهن جي خود هيلٿ خراب پئي لڳي... چيائين،’’ گهڻن ٻارن جي ڪري وڏڙا غائب ٿيو وڃن.ڪمرو سڄو ٻارن سان ڀريو پيو هوندو ، ۽ وڏڙا انهن ۾ ائين لڪا پيا هوندا، جهڙو ٽافين جي گودام ۾ ٻه ٽي ناريل پيا هجن!‘‘
اسان جو دوست بَبن بادشاهه ٻارن ۾ ايترو مقبول ڪونهي جيترو ٻارن جي ڪري مقبول آهي ڇوته بَبن بادشاهه کي ايترا ته ٻار آهن... ڄڻ هن اهي ٻار چانهه جي دٻن مان کٽيا هجن..۽ جڏهن چانهه وارن ٽي ويءَ تي ڀَريس ته چيائين، ’’ منهنجو نالو بَبن بادشاهه آهي. ويٺل ڳوٺ انڌو نگر.. مون هڪڙو اوڌر تي چانهه جو دَٻو ورتو ۽ انعام ۾ نڪتيون آهن ، ٻه هزار سي سي واريون ٽي زالون..!‘‘پڇيائونس ،’’ ايترا ٻار ڪٿي سمهاريندو آهين؟‘‘ چيائين،’’ مون وٽ ٻارن جي لائبرري آهي...A کان Z تائين هر ٻار مون وٽ پڪي جلد ۾ رکيل آهي!‘‘
پوليو جا ڦڙا ائين پياريندو، جو ٻه ٻار پيئندا ۽ ٽي ڀڄي ويندا..۽ جيڪي نه پيئندا انهن جي بدران وري پاڻ پي ڇڏيندو چيائين،’’ مون واري هڪ ننڍڙي ته هن ڀيري رڙيون ڪندي چيو: ’’one hundred ‘‘ دفعا پي چڪوآهيان...ڦڙا ڦڙا ڪري پيا ڏيو ، يڪو گلاس نٿا پياريو...!‘‘
ٻارن کي اسڪول ڇڏيندو ته ڳڻي ڏيندو ۽ ڳڻي وٺندو...ڪيڏانهن گهمڻ ويندو ته موٽر سائيڪل تي ايترا ٻار ويهاريندو جو جنهن موٽر سائيڪل تي ٻارَ ويهاريندوآهي، اها صرف ڌِڪن ۽ ڌُڪن سان هلندي آهي .اها شهر جي واحد موٽر آهي جيڪا سائيڪل کان به آهستي هلندي آهي...۽ ان تي ٻار وري ايترا اچي ويهي رهندا، جو اڌ موٽر تي ويهندا ۽ اڌ سائيڪل تي ويهندا. پاڻ وري چوندو،’’ هي شهر جي واحد سائيڪل آهي جنهن مان آئون موٽر وارو ڪم وٺندو آهيان.‘‘ ٻار وري چوندا، ”اسين موٽر سمجهي چڙهندا آهيون ۽ سائيڪل سمجهي لهندا آهيون...‘‘ڪنهن چيس ،’’ مٿي تي هيلمِٽ ڇو نٿو پائين؟‘‘ چيائين ،’’ هيلمِٽ پائيندس ته پوءِ ننڍڙو پَپوُ ڪٿي ويهندو ؟‘‘
بَبن بادشاهه ڇاڪاڻ ته اخبار ۾ ڪم ڪندو آهي ان ڪري ٻارن کي به اهڙين نظرن سان ڏسندو ڄڻ انهن ۾ به پروف جون چُڪون ڳوليندو هجي...ٻارن کي سزا ڏيڻي هوندس ته سڀني کي اخبار جو ڪو ايڊيٽوريل پيج ڏيئي چوندو،’’هاڻي اهي سڀ ڪالم سڄي جا سڄا پڙهي ڏيکاريو...!‘‘ هڪ ڀيرو ڪنهن پڇيس، ’’ توهان کي ڀلا ٽوٽل گهڻا ٻار آهن ؟‘‘ چيائين،’’ اوڻيهه شايع ٿي چڪا آهن ۽ ويهون پريس ۾ آهي..!‘‘
No comments:
Post a Comment